Op het nachtkastje van... Roman Helinski

Deze week is het de beurt aan journalist en schrijver Roman Helinski, auteur van De wafelfabriek.

Welke boeken liggen en nu op je nachtkastje?

Het verhaal van Ferrara – een bundel met veel werk van Giorgio Bassani, prachtig melancholisch – en Trein naar Pakistan van Khushwant Singh, een klassieker uit India. Ik las nog nooit een Indiase roman, dus dat is heel verfrissend. Andere namen, een ander decor, mij niet bekende gebruiken.

Wat is het beste boek dat je ooit hebt gelezen?

Ach, het beste... Wat ik adembenemend vroeger vond was Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez, die verteldrift. Toen ik zeventien of achttien jaar was, las ik dat voor het eerst. Nog steeds lees ik dat boek soms. Het vertelplezier spat er vanaf. Maar ik kan hier nog tien goede en mooie boeken noemen.

Welk boek heeft je aan het huilen gebracht?

Een les voor het sterven van Ernest J. Gaines. Dat boek speelt in de jaren veertig in Amerika. Koortsachtig geschreven, vooral in het begin. Over een donkere jongeman die opdraait voor een moord die hij niet heeft begaan. Zijn advocaat probeert hem vrij te pleiten door te zeggen dat hij – als donkere knaap – het verstand van een varken heeft, maar hij wordt toch ter dood veroordeeld. Vanaf dan gedraagt de jongen zich in de gevangenis letterlijk als een beest. Tot groot verdriet van zijn moeder. Toen ik de laatste pagina’s las, moest ik huilen.

Welke schrijvers van deze tijd bewonder je het meest?

Oeh... dat vind ik lastig. Ik kies (hopelijk onbewust) toch vaak voor dode schrijvers. Ik las een tijd geleden werk van Valeria Luiselli, dat was tof. Van Phillip Roth las ik veel.

Om welk boek heb je het meest moeten lachen?

Een beetje klungelig grappig: Gargantua en Pantagruel van François Rabelais. Absurde boeken die ik las tijdens mijn studie Literatuurwetenschap. Groteske literatuur. Waarin een personage de Seine leegdrinkt. Daar heb ik toch wel om moeten lachen, al is het niet meer van deze tijd. En Nederlandstalig werk: uiteraard Willem Elsschot met Kaas en Tsjip, dat is enorm geestig en ook nog eens heel goed. Bij een quiz won ik eens Mont Ventoux van Bert Wagendorp. Daarmee heb ik me ook enorm vermaakt, vanwege de herkenbare mannenhumor. 

Wie is je favoriete romanpersonage?

Misschien wel de melancholische luitenant Thomas Glahn (Pan) uit Knut Hamsuns gelijknamige roman Pan. En anders uit De Gouden Bril van (wederom) Giorgio Bassani de prachtige dokter Athos Fadigati, die zo menselijk wordt neergezet dat je hem door de straten na Ferrara ziet lopen als je er bent.

Wat is de beste thriller ooit geschreven?

Dat klinkt snobistisch – en zo is het niet bedoeld – maar ik lees geen thrillers, dus ik zou het eerlijk gezegd niet weten.

Wat je je favoriete liefdesverhaal in de literatuur?

Liefde in tijden van cholera van Gabriel García Márquez. Zonder twijfel. Dat boek heb ik een keer letterlijk in de hoek gesmeten, omdat de liefdesrelatie zo mooi werd opgebouwd en toen knakte – daar was ik een beetje stuk van. En ook Het Lijden van de jonge Werther door Goethe. En Victoria van Knut Hamsun.

Je geeft een etentje. Welke drie auteurs (dood of levend) nodig je uit?

Tolstoj, al vermoed ik dat dat geen feestganger was. Márquez omdat mijn eigen schrijven toch echt begonnen is door zijn werk te lezen. En Steinbeck, want die schrijft zo goed.  Maar ongetwijfeld valt zo’n avond tegen. Dus ik ruil dan liever één van de drie in voor Johan Cruijff, dat is eigenlijk de enige man die ik ooit echt heb willen ontmoeten. Dus dan bewaren we een plek aan tafel voor hem.

Als je de koning zou kunnen dwingen tot het lezen van één boek, welk zou dat zijn?

De Tijgerkat van Giuseppe Tomasi di Lampedusa, over Sicilliaanse adel.

Wat is het meest overschatte boek?

Alles van Philippe Claudel. Wat een kitsch. Ik moet bekennen dat ik er wel maar drie boeken van las, maar ik denk dat het nooit meer goed komt met dat oeuvre.

En welk het meest ondergewaardeerde?

Lastig. De woestijn van de Tartaren van Dino Buzzati is formidabel, en niet héél bekend. Misschien die? Maar die wordt vaak herdrukt, dus die onderwaardering zal ook wel meevallen. Onder mijn generatie is De held van onze tijd van Michail Lermontov ook redelijk vergeten. Volgens mij wordt dit boek gezien als de eerste Russische roman. Toen ik vorig jaar in Rusland op reis was, kon ik met elke Rus spreken over dit boek. Ze hadden het allemaal gelezen. En Nederlandse literatuur: Auke Hulsts En ik herinner me Titus Broederland, recent verschenen, heel lovend besproken, maar dat zou best nog meer lezers mogen hebben.

Wiens levensverhaal zou je willen schrijven?

Geen. Het lijkt me moeilijk me aan de feiten te houden. En ik ben niet zo goed in me documenteren. Ik verzin veel liever. Ik verveel me snel als ik me begin te documenteren.

Wat is het laatste boek waarvan je dacht: had ik het maar geschreven?

De zalige reeks van Konstantin Paustovskij. Alleen al omdat hij op plekken is geweest ervoor die ik graag zou aandoen. In het oude Sovjet-rijk. Plekken als Batoem en Kara Bogaz. Ik zou graag eens in zijn spoor reizen met een fotograaf. Zijn boeken herlezen in de steden waar ze afspelen. Een maand of drie dwars door Rusland.

Wie is je favoriete romanschrijver/dichter aller tijden?

Ik kan en wil niet kiezen. In willekeurige volgorde indrukwekkende schrijvers: Hamsun, Steinbeck, Dagerman, Márquez, Mishima, Bassani, Mahfuz, Tolstoj, Levi, Kawabata, Woolf, Tayeb Saleh.